Rễ Mú Từn từ lâu đã được đồng bào vùng núi Tây Bắc sử dụng như một loại thảo dược dân gian, thường đem ngâm rượu để uống với niềm tin rằng có thể tăng cường sinh lực và cải thiện sức khỏe nam giới. Tuy nhiên, thực tế y khoa đã ghi nhận nhiều ca ngộ độc nguy hiểm do dùng Mú Từn sai cách. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về rễ Mú Từn, những tác dụng phụ có thể gặp, đối tượng cần kiêng, cũng như cách dùng thận trọng để hạn chế rủi ro.
Mú Từn (còn gọi là cù boong nậu) là loài dây leo mọc hoang ở vùng rừng núi phía Bắc. Người dân thường đào rễ, phơi khô rồi đem ngâm rượu. Trong quan niệm dân gian, rượu Mú Từn giúp bồi bổ, giảm mệt mỏi và hỗ trợ sinh lý nam giới.
Tuy nhiên, thông tin khoa học về Mú Từn còn hạn chế, thậm chí tên khoa học cũng chưa thống nhất. Điều này khiến việc sử dụng tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi dễ nhầm lẫn với các loài có độc tính tương tự.
Một số bệnh viện tuyến trung ương như Bạch Mai đã từng tiếp nhận ca bệnh ngộ độc sau khi uống rượu ngâm rễ Mú Từn. Người bệnh xuất hiện loạn thần, nói nhảm, co quắp và hôn mê chỉ sau khoảng 10 ngày uống đều đặn 50 ml/ngày.
Tại Nghệ An, cũng ghi nhận trường hợp người dân uống nước nấu từ rễ Mú Từn dẫn đến ngộ độc phải nhập viện. Các chuyên gia y tế khẳng định: dùng Mú Từn không đúng cách có thể gây hại thần kinh, thận, gan, thậm chí đe dọa tính mạng (Sức khỏe & Đời sống).
Chóng mặt, buồn nôn, kích thích thần kinh, mất kiểm soát hành vi, thậm chí loạn thần.
Rượu vốn đã gây gánh nặng cho gan, khi kết hợp với hoạt chất trong rễ Mú Từn có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan thận.
Một số trường hợp ghi nhận tình trạng co giật, rối loạn ý thức, cần cấp cứu khẩn cấp.
Rượu thủ công chứa methanol hoặc aldehyde sẽ làm độc tính cộng hưởng, khiến tình trạng ngộ độc nặng hơn.
Các bác sĩ khuyến cáo những nhóm sau nên tuyệt đối tránh hoặc chỉ dùng khi có chỉ định của chuyên gia y tế:
Phụ nữ mang thai và cho con bú.
Trẻ em, người dưới 18 tuổi.
Người có bệnh gan, thận, tim mạch, huyết áp cao, rối loạn tâm thần.
Người đang điều trị bằng thuốc kê đơn (đặc biệt là thuốc an thần, chống đông, hạ huyết áp).
Người có tiền sử ngộ độc rượu hoặc cơ địa nhạy cảm với đồ uống có cồn.
Hiện chưa có liều lượng chuẩn được nghiên cứu lâm sàng. Nếu vẫn muốn sử dụng, người tiêu dùng cần lưu ý:
Chọn nguồn gốc rõ ràng: Tránh mua nhầm rễ khác dễ gây độc. Tham khảo sản phẩm: Rễ Mú Từn Tự Nhiên 1kg – Tây Bắc Green.
Ngâm rượu loãng hơn: Tỷ lệ khuyến nghị an toàn hơn là 1kg rễ khô với 8–10 lít rượu từ 35–40 độ.
Dùng rất ít: Chỉ nên nhấp 1–2 chén nhỏ sau bữa ăn, không dùng liên tục nhiều ngày.
Quan sát phản ứng: Nếu thấy chóng mặt, tim đập nhanh, buồn nôn, vàng da… phải dừng ngay và đi khám.
Cân nhắc thay thế: Có thể dùng dạng hãm trà loãng (3–5g rễ khô/200ml nước), rủi ro thấp hơn rượu ngâm.
Cho đến nay, chưa có nghiên cứu lâm sàng nào chứng minh rõ ràng. Phần lớn hiệu quả dựa vào kinh nghiệm dân gian.
Không nên. Việc kết hợp nhiều loại dược liệu dễ làm tăng độc tính và khó kiểm soát rủi ro. Xem thêm: Rễ Mú Từn và Ba Kích – loại nào tốt hơn?.
Ngừng ngay, uống nhiều nước, không tự xử lý tại nhà mà cần đến cơ sở y tế.
Rễ Mú Từn không phải “thần dược” như nhiều lời truyền miệng. Ngược lại, nếu sử dụng sai cách, nguy cơ ngộ độc rất cao. Người tiêu dùng nên cân nhắc kỹ, chỉ dùng khi hiểu rõ nguồn gốc, liều lượng và cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
Việc duy trì sức khỏe sinh lý và thể chất tốt nhất vẫn là: ăn uống cân bằng, tập luyện thường xuyên, nghỉ ngơi hợp lý. Các thảo dược khác như sâm đương quy, chè dây hay mật ong rừng cũng có tác dụng hỗ trợ an toàn hơn.
Liên kết ngoài tham khảo:
Sức khỏe & Đời sống – Ca ngộ độc rượu ngâm rễ Mú Từn
